جریان‌های سرگردان ناشی از خطوط ریلی مترو (دارای جریان‌های بالای DC) و خطوط انتقال برق فشارقوی هوایی (دارای جریان‌های AC) یکی از معضلات مهم برای لوله‌های زیرزمینی گاز درون‌شهری می‌باشد که بهره‌برداری و نگهداری این لوله‌ها را دچار مشکل نموده و هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم خوردگی را به همراه دارد. در مطالعه پیش رو، علت خوردگی خط لوله گاز زیرزمینی تحت تاثیر جریان‌های سرگردان مذکور، در یکی از مناطق تهران مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا بازرسی‌های میدانی در محل صورت پذیرفت و سپس بررسی‌های تکمیلی آزمایشگاهی با مطالعات ریزساختاری و مورفولوژی خوردگی به انجام رسید. بر اساس نتایج حاصله، پوشش لوله و سطح بیرونی فلز در دو نقطه از خط لوله به فاصله تقریباً 10 متر از یکدیگر به‌صورت موضعی آسیب دیده بودند. مطابق معیارهای استانداردی و نتایج پتانسیل AC، احتمال خوردگی شدید لوله در نقاط مذکور در اثر جریان‌های سرگردان AC غیرمحتمل است. پتانسیل لحظه‌ی خاموش خط لوله در هر دو نقطه دارای نوسانات بسیار شدید بود و در برخی زمان‌ها مقادیر مثبت نیز مشاهده گردید؛ که بر این اساس و همچنین مطابق استاندارد مربوطه، لوله مذکور تحت تأثیر جریان‌های سرگردان دینامیک DC، دچار خوردگی موضعی شدید شده است. محصولات خوردگی به‌صورت غیریکنواخت سطح فلز را پوشانده و دارای ترکیبات اغلب اکسیدی و هیدروکسیدی آهن بودند. همچنین در نقطه دوم، ترکیبات آهن کلراید نیز مشاهده گردید. لذا پیشنهاد گردید مطالعات تکمیلی مطابق توصیه‌های استاندارد BS EN 50162 انجام شده و سپس مطابق توصیه‌های استاندارد BS EN 50122-2، در جهت رفع این معضل اقدام نمود.
* شیری، مهدی -کارشناس خوردگی بازرسی فنی، شرکت گاز استان تهران، تهران، ایران
نیازبالی، شهرام - رئیس بازرسی فنی، شرکت گاز استان تهران، تهران، ایران
پورنیا، پیام - کارشناس ارشد بازرسی فنی، شرکت گاز استان تهران، تهران، ایران
رکاب اسلامی، مریم - کارشناس ارشد بازرسی فنی، شرکت گاز استان تهران، تهران، ایران
حجازی موغاری، افشین - کارشناس بازرسی فنی، شرکت گاز استان تهران، تهران، ایران
کلمات کلیدی: لوله‌های زیرزمینی گاز، خطوط ریلی مترو، خطوط انتقال برق فشارقوی، خوردگی جریان‌های سرگردان AC و DC.